Danh sách dưới đây tổng hợp 15 Dấu hiệu phổ biến nhất cảnh báo về rủi ro thuế/kế toán, trải dài từ doanh thu, giá vốn, dòng tiền, cho đến các khoản công nợ và chi phí nhân sự. Việc nhận diện và xử lý sớm các điểm nóng này không chỉ giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro bị truy thu, phạt vi phạm mà còn đảm bảo hoạt động kinh doanh được minh bạch, hợp pháp.
Doanh thu
Cùng một mặt hàng, cùng thời điểm nhưng giá bán khác nhau, đặc biệt giá cho doanh nghiệp cao, giá cho cá nhân thấp.
Giá vốn
Giá vốn cao hơn doanh thu hoặc tỷ lệ giá vốn/doanh thu bất thường => Lợi nhuận gộp âm mà không giải thích được lý do.
Hóa đơn đầu vào rủi ro
Mua hàng từ doanh nghiệp tạm ngừng, bỏ địa chỉ, doanh nghiệp rủi ro cao => phải chứng minh mua bán – Vận chuyển – lắp đặt là thật.
Tiền vay, lãi vay
- Đi vay không lãi => có thể bị ấn định thuế TNCN đầu tư vốn.
- Cho vay không lãi => có thể bị yêu cầu xuất hóa đơn và tính doanh thu tài chính.
Dòng tiền
- Quỹ tiền mặt tồn lớn, vốn góp chưa đủ nhưng vẫn vay ngân hàng nhiều.
- Nhận – rút tiền liên tục bằng nhau, không rõ nội dung => Dễ bị nghi hợp thức hóa chi phí hoặc mua bán hóa đơn.
Hàng tồn kho
Tồn kho lớn nhiều năm không có biên bản kiểm kê hoặc không khớp với thuế GTGT còn được khấu trừ => Có thể bị yêu cầu kiểm kê đột xuất.
Thuế GTGT
- Thuế đầu vào lớn hơn thuế đầu ra nhưng không thuộc diện hoàn thuế.
- Số dư TK 133 chênh lệch chỉ tiêu 43 tờ khai GTGT.
Quà biếu – quà tặng
Mua quà tặng khách nhưng không xuất hóa đơn hoặc chênh doanh thu giữa GTGT và TNDN => Phải có file giải trình chi tiết.
Định mức nguyên vật liệu
Tiêu hao vượt mức hoặc tập hợp sai dự toán công trình => Phải chứng minh tính hợp lý.
Công nợ phải trả (TK 331)
Dư Có lớn, treo nhiều kỳ không thanh toán, không có hồ sơ giải trình.
Công nợ phải thu (TK 131)
Dư Nợ lớn, nợ lâu không thu, chưa trích dự phòng hoặc khách trả trước vẫn treo dư Nợ => Cần giải trình rõ.
Chi phí thuê ngoài cá nhân
Thuê cá nhân dưới 100 triệu/năm => cần hợp đồng, chứng từ chi tiền, cam kết thu nhập để tránh bị loại chi phí.
Tiền lương
Chi phí tiền lương cho người làm nhiều nơi, phụ cấp cao nhưng không ghi rõ trong hợp đồng lao động hoặc quy chế lương => dễ bị loại khỏi chi phí hợp lý.
Hệ số K
Hệ số chi phí của doanh nghiệp vượt mức bình quân ngành => bị yêu cầu giải trình cơ sở tính toán.
Các tài khoản khác (1388, 3388, 141, 711, 811…)
Số dư quá lớn hoặc kéo dài nhiều kỳ => phải làm rõ bản chất khoản tạm ứng, thu chi nội bộ hoặc thu nhập khác.
Tóm lại, 15 dấu hiệu rủi ro trên chính là kim chỉ nam giúp doanh nghiệp tự đánh giá và rà soát lại toàn bộ hệ thống kế toán và hoạt động kinh doanh của mình.
Điều quan trọng nhất là tính hợp lý, hợp pháp và hợp lệ của mọi nghiệp vụ. Khi doanh nghiệp có sự chênh lệch lớn về các chỉ tiêu (doanh thu, giá vốn, lãi vay) so với mức bình quân ngành, hay các giao dịch có tính chất “bất thường” (mua bán với đơn vị rủi ro, dòng tiền không rõ ràng), cơ quan thuế chắc chắn sẽ yêu cầu giải trình.
Thay vì chờ đợi bị thanh tra và phải chịu các khoản truy thu/phạt lớn, doanh nghiệp nên chủ động rà soát, hoàn thiện hồ sơ chứng từ ngay từ bây giờ. Việc này không chỉ giúp doanh nghiệp “thoát khỏi tầm ngắm” mà còn xây dựng được nền tảng tài chính vững chắc, minh bạch cho sự phát triển bền vững. Hãy coi đây là cơ hội để chuẩn hóa quy trình và giảm thiểu rủi ro tối đa!
