Các khoản thu nhập chịu thuế thu nhập cá nhân theo quy định mới nhất

Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) là nghĩa vụ quen thuộc nhưng lại khiến rất nhiều cá nhân, hộ kinh doanh và người lao động dễ nhầm lẫn. Không ít trường hợp chỉ vì hiểu sai thu nhập chịu thuế mà kê khai thiếu, sai hoặc bị truy thu, phạt chậm nộp. Trong bài viết này, Kế Toán Hà Nội sẽ giúp bạn hệ thống đầy đủ các khoản thu nhập chịu thuế TNCN, phân tích theo từng nhóm cụ thể, trình bày dễ hiểu, sát thực tế và đúng quy định pháp luật hiện hành.

Thu nhập từ kinh doanh

Thu nhập từ kinh doanh là nhóm thu nhập chịu thuế phổ biến nhất đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh và người hành nghề độc lập. Đây là khoản thu nhập phát sinh từ hoạt động tạo ra doanh thu một cách thường xuyên hoặc không thường xuyên.

Giữa rất nhiều mô hình kinh doanh hiện nay, cá nhân có thu nhập từ kinh doanh đều thuộc diện xem xét nghĩa vụ thuế nếu không đáp ứng đủ điều kiện miễn thuế theo quy định.

Hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa và dịch vụ

Khoản thu nhập này phát sinh từ việc cá nhân trực tiếp tham gia sản xuất, mua bán hoặc cung ứng dịch vụ trên thị trường. Có thể kể đến như kinh doanh hàng hóa, xây dựng, vận tải, ăn uống, dịch vụ lưu trú, dịch vụ cho thuê nhà, cho thuê quyền sử dụng đất, mặt nước hoặc các loại tài sản khác. Dù hoạt động ở lĩnh vực nào, chỉ cần có doanh thu từ kinh doanh thì cá nhân đều phải xác định rõ nghĩa vụ thuế tương ứng.

Thu nhập từ hành nghề độc lập có giấy phép

Cá nhân hành nghề độc lập trong các lĩnh vực yêu cầu chứng chỉ hoặc giấy phép hành nghề như luật sư, bác sĩ, kiến trúc sư, kiểm toán viên, tư vấn tài chính… cũng phát sinh thu nhập chịu thuế từ hoạt động kinh doanh. Đặc điểm của nhóm này là thu nhập gắn với năng lực cá nhân, không phụ thuộc vào hình thức doanh nghiệp.

Thu nhập từ nông nghiệp không đủ điều kiện miễn thuế

Trong một số trường hợp, thu nhập từ trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản hoặc làm muối không đáp ứng đủ điều kiện miễn thuế theo quy định thì vẫn phải tính thuế TNCN. Việc miễn hay không miễn thuế cần căn cứ rất rõ vào điều kiện cụ thể, không thể áp dụng chung cho mọi trường hợp.

Thu nhập từ tiền lương, tiền công

Đây là nhóm thu nhập quen thuộc với người lao động, phát sinh từ quan hệ lao động giữa cá nhân và người sử dụng lao động. Không chỉ riêng tiền lương hàng tháng, rất nhiều khoản đi kèm cũng có thể bị tính thuế nếu không thuộc diện miễn trừ.

Tiền lương, tiền công và các khoản tương đương

Tiền lương, tiền công bao gồm cả khoản chi trả bằng tiền và không bằng tiền mà người lao động nhận được. Bản chất là mọi khoản chi trả có tính chất trả công lao động đều được xem xét là thu nhập chịu thuế.

Phụ cấp, trợ cấp phải tính thuế

Không phải tất cả phụ cấp, trợ cấp đều được miễn thuế. Chỉ những khoản được Nhà nước quy định rõ ràng là không tính thuế mới được loại trừ.

Trường hợp cá nhân nhận phụ cấp, trợ cấp cao hơn mức quy định thì phần vượt sẽ phải tính vào thu nhập chịu thuế. Doanh nghiệp và hộ kinh doanh thường rất dễ sai ở điểm này nếu áp dụng tùy tiện.

Tiền thù lao và các khoản chi trả ngoài lương

Các khoản như hoa hồng môi giới, hoa hồng đại lý, tiền tham gia đề tài nghiên cứu, giảng dạy, biểu diễn nghệ thuật, quảng cáo, nhuận bút hay các dịch vụ khác đều được xếp vào nhóm tiền thù lao và chịu thuế TNCN.

Thu nhập từ tham gia hội đồng, ban quản lý, hiệp hội

Cá nhân tham gia hội đồng quản trị, ban kiểm soát, ban quản lý dự án, hội nghề nghiệp hoặc tổ chức khác và nhận thù lao đều phát sinh thu nhập chịu thuế.

Lợi ích bằng tiền hoặc không bằng tiền do doanh nghiệp chi trả

Không ít doanh nghiệp chi trả thêm các lợi ích cho người lao động như tiền nhà ở, điện nước, bảo hiểm, phí hội viên, dịch vụ chăm sóc sức khỏe, chi phí sinh hoạt… Những khoản này có thể bị tính thuế nếu không thuộc diện miễn trừ hoặc vượt mức cho phép. Đây là nhóm thu nhập dễ bị bỏ sót khi quyết toán thuế TNCN.

Các khoản thưởng

Hầu hết các khoản thưởng bằng tiền hoặc hiện vật đều chịu thuế, trừ những khoản thưởng gắn với danh hiệu, giải thưởng do Nhà nước công nhận hoặc các trường hợp đặc biệt theo quy định.

Thu nhập từ đầu tư vốn

Thu nhập từ đầu tư vốn phát sinh khi cá nhân góp vốn vào hoạt động sản xuất, kinh doanh hoặc đầu tư tài chính. Tiền lãi cho vay, cổ tức từ cổ phần, lợi tức từ góp vốn vào doanh nghiệp, quỹ đầu tư hoặc tổ chức kinh doanh đều là thu nhập chịu thuế. Tuy nhiên, lợi tức của doanh nghiệp tư nhân và công ty TNHH một thành viên do cá nhân làm chủ không thuộc diện này.

Thu nhập từ trái phiếu và giấy tờ có giá

Các khoản lãi từ trái phiếu, tín phiếu và giấy tờ có giá khác cũng được tính thuế, trừ những trường hợp được miễn theo quy định riêng.

Thu nhập từ chuyển nhượng vốn

Khi cá nhân chuyển nhượng phần vốn góp hoặc chứng khoán, khoản chênh lệch thu được sẽ phát sinh thu nhập chịu thuế. Bao gồm chuyển nhượng cổ phần, trái phiếu, chứng chỉ quỹ, quyền mua cổ phiếu và các hình thức chuyển nhượng vốn khác theo pháp luật.

Thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản

Đây là nhóm thu nhập có giá trị lớn và thường xuyên được cơ quan thuế kiểm soát chặt chẽ. Thu nhập từ chuyển nhượng quyền sử dụng đất, nhà ở, công trình xây dựng, quyền thuê đất, góp vốn bằng bất động sản hoặc ủy quyền chuyển nhượng đều thuộc diện chịu thuế TNCN.

Thu nhập từ trúng thưởng

Các khoản trúng thưởng từ xổ số, khuyến mại, cá cược hợp pháp, trò chơi có thưởng hoặc cuộc thi đều phải xác định nghĩa vụ thuế trước khi nhận thưởng.

Thu nhập từ bản quyền

Thu nhập phát sinh từ chuyển nhượng hoặc chuyển giao quyền sở hữu trí tuệ, quyền tác giả, sáng chế, nhãn hiệu, giống cây trồng hoặc chuyển giao công nghệ đều thuộc diện chịu thuế TNCN.

Thu nhập từ nhượng quyền thương mại

Cá nhân nhận thu nhập từ các hợp đồng nhượng quyền thương mại, kể cả nhượng lại quyền, đều phải kê khai và nộp thuế theo quy định.

Thu nhập từ thừa kế

Cá nhân nhận thừa kế là chứng khoán, vốn góp, bất động sản hoặc các tài sản khác phải đăng ký quyền sở hữu đều phát sinh thu nhập chịu thuế TNCN, trừ các trường hợp được miễn theo quy định riêng.

Thu nhập từ quà tặng

Các khoản quà tặng là chứng khoán, vốn góp, bất động sản hoặc tài sản phải đăng ký quyền sở hữu khi nhận đều được xem là thu nhập chịu thuế và cần kê khai đầy đủ.

Kết luận 

Việc xác định đúng thu nhập chịu thuế TNCN là nền tảng để cá nhân, hộ kinh doanh và doanh nghiệp kê khai đúng – nộp đủ – tránh rủi ro pháp lý. Không nên chỉ nhìn vào tiền nhận được mà cần hiểu rõ bản chất từng khoản thu nhập.

Nếu bạn đang:

• Là hộ kinh doanh chưa rõ thu nhập nào phải tính thuế

• Là người đi làm hay cá nhân có nhiều nguồn thu

• Hoặc đang học và làm kế toán thực hành

👉 Kế Toán Hà Nội luôn sẵn sàng hỗ trợ tư vấn, đào tạo và đồng hành để bạn làm thuế đúng ngay từ đầu.